Om "tyding" av teksten:  à  a l m u n n d   h a m r u m

-

I Jomsvikingsoga i A-versjonen av Fagrskinna er det nemnt at Håkon Jarl låg inne ved ein stad

som skulle heite:  à almunnd hamrum. 

Med all respekt for P.A.Munch, men han gjorde vel som dei fleste andre: freista å tolke sogene med utgangspunkt i Liavågen ved Hareid, og fann eit namn i nærleiken som likna: garden Alme og Almestranda.

Han tolka då teksten til: á Álm und hamrinum  og oversette til:  .. inde ved Alme under Hammeren .. .

Han gjorde seg sikkert ikkje tankar om at det verkar heilt urimelig at Håkon Jarl skulle ha lagt seg til med eit eller fleire skip langs den ugjestmilde og hamnelause Almestranda. "Hammeren" er diffust; alle fjordar på Sunnmøre har vel nok av fjellhamrar langs sidene, men ved Alme finst ikkje nokon særmerkt "hammar" nede ved sjøen.

Eg for min del tykkjer at det er meir sannsynleg at ein må kunne lese namnet slik det verkeleg er skrive: ved Almund-hammaren. Eg veit ingen stad som heiter slik, og dette kan såleis vere eit bortkome namn. Men så undrar eg meg på om namnet kan ha ei rimeleg forklaring likevel, at à almunnd hamrum viser til eit gamalt namn på Liadalsnipa ved innløpet til Ørstafjorden !

Liadalsnipa (Liadalshornet) er vel eit av dei mest særmerkte fjella på Søre Sunnmøre. Ute ved kysten var (er) fjellet mykje nytta som landemerke og som fiske-méd, men tidlegare med eit anna namn:

Ute på øyane, t.d. Godøya, kalla dei før i tida dette fjellet med namnet Solmundnosa eller Salmundnosa!

I Norsk Landboeblad nr 26 1810, er det trykt eit kart og ei teikning av fjellet, der Sivert Aarflot har brukt namnet

    Saalmunds-Nasa, eller de Gamles Birkjin.

Mannsnamnet Almund ligg særs nær til Salmund i uttale. Fjell-nemninga "hammar" hadde i opphaveleg ei litt anna tyding enn det vi legg i ordet i dag. Grunntydinga er: "fremragende, steil klippe" (Falk og Torp).

Det kan òg tenkast at fjellet konkret har hatt namn etter garden "Alme" som ligg på den andre sida av Vartdalsfjorden. Denne garden kan ha vore ein sentral gard i vikingtida, og presten Hans Strøm (1726-1797) har drøfta i verket Søndmørs beskrivelse, ein teori om at namnet på garden ha vore "Almund".

Eg har alltid rekna det som eit "negativt bevis" at sogeskrivaren, dersom Ørstafjorden er Hjorungavågen, ikkje lokaliserte vågen ved hjelp av Liadalsnipa, som også i vikingtida må har vore eit særs viktig og mykje nytta landemerke.

Men, kanskje gjorde han det likevel ?

Bilete av Liadalsnipa, og eit bilete frå toppen med utsikt mot Raudøya og Rjåneset.

Teikning av "Saalmunds Nasa" - "De Gamles Birkjin"

frå Landboeblad 1811 (Sivert Aarflot)

..   Til neste side