I Flateyarbok stend det: en ey su liggr firir uiginn nordr er Primsigd hæitir  dvs: nord om vågen ligg ei øy som heiter Primsigd.

Vidare er det nemnt at en Harund liggr firir sunnan fiordinn en þar er Harundarfiordr inn fra  dvs at sør for Hjorungavågen ligg ein stad som heiter Harund, og deirfrå går Harundarfjroden inn.

I ein artikkel frå 1999 drøfta John Megaard dei ymse kjeldene til slaget i Hjorungavåg, der han gjorde freistnad på å knyte namna Primsig(n)d og Harund til kjende øynamn på Sunnmøre. Gjennom nokså innfløkte, og hypotetiske tolkingar, kom han fram til at dei to namna kunne knytast til Vigra og Sula. (Dermed fann han grunngjeving for å plassere slagstaden i Aspevågen ved Ålesund.)

Hypotesen til Megaard kan oppsummerast slik:

Norrønt øynamn Vigr (Vigra) -> omsett til eit latinsk ord -> feilaktig omsett attende til norrønt: Primsigd eller Primsignd

Norrønt øynamn Sul (Sula) -> omsett til eit latinsk ord -> feilaktig omsett attende til norrønt: Harund eller Haurund

Eg skal ikkje gi meg ut på å vurdere Megaard sin argumentasjon i desse namnetolkingane, men vil i det minste peike på fire moment som i særleg grad svekkjer teorien:

   Megaard legg til grunn at dei som skreiv dei norrøne tekstane, baserte seg, heilt eller delvis på ein latinsk tekst. Dette er ei sers svak hypotese og kan ikkje på nokon måte sannsynlegjerast. Det finst rett nok ei jomsvikingsoge på latin, men ho var nedskriva i byrjinga på 1600-talet, frå ein norrøn tekst som seinare er bortkomen.

   Øya Primsigd er nemnt to stader i Jomsvikingsogene: først for å plassere vågen geografisk, dernest om staden der Håkon Jarl ofra til gudinna for å få siger. Dersom slaget skulle ha stått i Aspevågen, skulle han såleis ha rodd til Vigra og ofra, og deretter attende til slagstaden. Medan det var eit opphald i striden, skulle jarlen dermed ha gjort ein rotur på nesten 10 km kvar veg? Med normal rofart ville han måtte ha brukt 5-6 timar på "offerturen"!!

   Dersom sogeskrivaren ville nemne ei kjend øy på Sunnmøre for å lokalisere Hjorungvågen til Aspevågen, ville det vere meir en merkeleg at han ikkje nytta dei opplagt meir kjende, og meir nærliggande øyene, Godøya, Valderøya eller Giske.

   Namnet Harund er brukt i den norrøne teksten, både som namn på ein stad (øy) og ein fjord: ... og der frå går Harundarfjorden inn. Dermed følgjer det at om Harund skulle peike på øynamnet Sula, må resten av teksten vise til Sulafjorden!

Vi kan seie at Vartdalsfjorden "går inn" og Hjørundfjorden "går inn", men for ein lokalkjend verkar det feil å bruke denne uttrykksmåten om Sulafjorden! Namnet blir nytta om fjordstykket som ligg under, syd for Sula, og ein ville kunne seie at "sør om Sula ligg Sulafjorden". Han går ikkje inn nokon stad!

I mangel av "høvelege" tydingar, er det mange som har tydd til latinen, særleg for å forklare øynamnet Primsigd. Men så er det altså slik at både primsigd og harund er gode og fullt forståeleg norrøne ord:

Primsigd  tyder: nymånesigden (prim = ny eller nymåne og sigd = sigðr = sigd eller skjere)

Harund (haurund) = Horund = manns-lem eller penis

Einkvar som har ei norrøn ordbok kan slå opp orda og sjå at dette stemmer.

Eg har alltid halde for urimeleg at dei norrøne tekstane til jomsvikingsogene, heilt umotivert skulle innehalde eit eller to "latinifiserte" ord. Ein må heller leite etter øyar/stader med ein naturleg utsjånad som kan høve etter dei norrøne namna. Og sjølvsagt kan ein finne dei, nett der sogene har plassert dei i høve til slagstaden:

Raudøya ytst i Ørstafjorden har ein udiskutabel, særmerkt skap som ein nymånesigd.

Og finst det då eit "horund" sør for vågen? Sjå på biletet av Klubben nedanfor og døm sjølv!

Artikkel av Johan Megaard (1999)

Til neste side   

Bilete av Klubben ved Digernes i Ørstafjorden.     Foto: M.Furseth