Sivert Digernes

Fødd i Ørsta 1866

død i Kristiania 1899.

Journalist og skribent i Kristiania 1883 - 1900

 

Innleiing........ Oppvekst....... Ætta............. Kristiania 1..... Lofoten ........ Kristiania 2 .... Liv og lagnad . Tida.............. Et Udskud...... En Stril.......... Juleøllet ........ Konkurence.... Illustrasjoner.. Bibliografi....

Tida

Den tida han levde i, blir innan litteraturhistoria gjerne kalla realismen og seinare naturalismen, og fleire kjende forfattarar fekk sitt gjennombrot i desse åra. Knut Hamsun sin roman ”Sult” kom ut i 1890, og ”Albertine” av Christian Krohg kom ut i 1886.

Forfattarane i denne tida skreiv for å forandre samfunnet ved å setje problema under debatt. Både realistane og naturalistane skildra problem som fattigdom, alkoholisme og prostitusjon, og tekstane var ofte særs tragiske.  Realistane meinte at eit menneske sjølv var ansvarleg for sine handlingar og slik kunne styre lagnaden sin, medan naturalistane hadde ei meir deterministisk haldning og meinte at menneska var prega av arv og miljø og kunne ikkje endre seg; var ein fødd fattig ville ein bli fattig for resten av livet.

Dei som vert omtala som ”dei fire store” innan norsk litteraturhistorie, levde og skreiv i denne tida; Bjørnstjerne Bjørnson (1832-1910), Henrik Ibsen (1828-1906), Alexander Kielland (1849-1906) og Jonas Lie (1833-1908). Sivert var samtidig med Sigbjørn Obstfelder, Noregs første modernistiske diktar. Dei to hadde jamvel eit samanfallande livsløp: begge var fødde i 1866 og begge døydde av tuberkulose i 1900.

Verdens Gang (1868-1923) var i mange år den mest utbreidde politiske avisa i Noreg, og hadde mange av landets beste politiske, litterære og vetskapelege krefter som medarbeidarar, særleg i tida 1878 til 1910 då Olav Thommessen var redaktør. Det var ikkje kven som helst som kom på trykk i avisa, og då Sivert Digernes fekk inn dei to novellene sine, var han godt selskap med ”dei fire store” og t.d. Knut Hamsun, Arne Garborg, Christian Krohg og mange andre av dei kjende forfattarane og kulturpersonane frå den tida.

Et Udskud skildrar, gjennom hovudpersonen Nils, skuggesidene av livet i ein storby som Kristiania, med klare deterministiske trekk. Lagnaden og tilhøva i samfunnet har gjort Nils til ein lasaron, og det er inga von om at han kan få eit betre liv.  Forteljinga En Stril handlar om den tragiske lagnaden til fiskaren og losen Ola Vikjen. Lukke og ulukke var så visst ikkje rettvist fordelt i hans liv, og sjølv om han strevde etter beste evne på å gjere det rette, var det ikkje gitt at enden var god. Begge desse forteljingane høyrer utan tvil til heime i den naturalistiske stilretninga.  

Novella Juleøllet hans Anders Moen må derimot kunne karakteriserast som ei bonderomantisk forteljing, som gir oss eit lite glimt av livet i eit norsk bondesamfunn på slutten av 1800-talet. Det er særs truleg at Sivert hadde henta ideen til forteljinga frå hendingar og personar som han hadde høyrt om i heimbygda.

Frå det vi har funne av arbeida hans, og frå omtalen i nekrologane, må vi tru at Sivert hadde eit stort talent, både som journalist og forfattar. Ein kan berre fundere på korleis det ville ha gått med han, om han hadde fått leve lenger; truleg ville han ha gjort seg gjeldande i norsk kulturliv i byrjinga av 1900-talet.  Men lagnaden ville det annleis, Sivert ”freista motburd i alle sine fyremål” og han døydde altfor tidleg. Likevel bør Sivert Digernes nemnast når kultursoga for Ørsta skal forteljast.